Wat is een Scaled Agile Framework? (SAFe)

Het Scaled Agile Framework^® (SAFe^®) bestaat uit een reeks organisatie- en workflowpatronen voor het implementeren van agile werkwijzen op bedrijfsschaal. Het framework is een kennisbank die gestructureerde richtlijnen bevat over rollen en verantwoordelijkheden, het plannen en beheren van werk, en waarden die gehandhaafd moeten worden.

SAFe stimuleert afstemming, samenwerking en levering in grote aantallen agile teams. Het SAFe-framework is gebaseerd op drie primaire kennisgroepen: agile softwareontwikkeling, lean productontwikkeling en systeemdenken.

Naarmate bedrijven groter worden, biedt SAFe een gestructureerde aanpak voor het schalen van agile. Er zijn vier configuraties in SAFe voor verschillende schaalniveaus: Essential SAFe, Large Solution SAFe, Portfolio SAFe en Full SAFe.

Dean Leffingwell en Drew Jemilo hebben SAFe in 2011 uitgebracht om organisaties te helpen betere systemen en software te ontwerpen die beter voldoen aan de veranderende behoeften van klanten. In die tijd gebruikten teams traditionele projectmanagementprocessen om software te leveren. Maar naarmate de behoefte om snel te reageren op veranderende marktomstandigheden toenam, werden er nieuwe frameworks ontwikkeld om bedrijven te helpen de levering van oplossingen in hun bedrijven te verbeteren, en als resultaat daarvan zag SAFe het levenslicht. Tegenwoordig is SAFe een van de meest populaire frameworks voor geschaalde agile levering en door de wereldwijde community van beoefenaars van SAFe blijft het zich ontwikkelen.

De kernwaarden van SAFe beschrijven de cultuur die leiderschap moet koesteren en hoe mensen zich binnen die cultuur moeten gedragen om het framework effectief te kunnen gebruiken.

SAFe vereist dat bedrijven plannings- en reflectiecadansen op alle niveaus van de organisatie hanteren. Alleen dan begrijpt iedereen de huidige stand van het bedrijf, de doelen en hoe iedereen samen moet bewegen om die doelen te bereiken. Door regelmatig mensen en activiteiten te synchroniseren, blijven alle niveaus van de portfolio op één lijn. Informatie stroomt tijdig zowel naar boven als naar beneden, in tegenstelling tot traditionele top-down-, commando- en besturingsstructuren.

In het SAFe-framework mag agility nooit ten koste gaan van kwaliteit. SAFe vereist dat teams op alle niveaus bepalen wat 'done' betekent voor elke taak of project. Daarnaast moeten ze werkwijzen voor kwaliteitsontwikkeling verankeren in elke werkovereenkomst. Volgens SAFe zijn er vijf belangrijke dimensies van ingebouwde kwaliteit: flow, architectuur en ontwerpkwaliteit, codekwaliteit, systeemkwaliteit en releasekwaliteit.

SAFe stimuleert het opbouwen van vertrouwen, inclusief het plannen van werkzaamheden in kleinere batchgroottes, zodat problemen sneller aan het licht komen, waardoor realtime inzicht wordt verkregen in verwerking van de backlog op verschillende niveaus, en rituelen voor inspectie en aanpassing.

Programma-uitvoering is de essentie van SAFe en stuurt al het andere in het framework aan. Teams en programma's moeten op een regelmatige basis kwaliteit, werkende software en bedrijfswaarde kunnen leveren.

SAFe vereist lean agile leiderschap omdat alleen leiders het systeem kunnen veranderen en de omgeving kunnen creëren die nodig is om alle kernwaarden te omarmen.

De principes van het Scaled Agile Framework zijn bedoeld om het bedrijf als geheel te verbeteren door lean-agile besluitvorming te inspireren over functionele en organisatorische grenzen heen. De principes zijn bedoeld om de beslissingen van niet alleen leiders en managers te beïnvloeden, maar van iedereen in de organisatie, en hun mindset te conditioneren om over te schakelen van traditioneel watervaldenken naar lean agile denken, waarbij werkwijzen zoals Lean Portfolio Management worden toegepast.

Geïnspireerd door de theorieën over de flow van productontwikkeling uit de bestsellers van Donald Reinertsen, vereist het bereiken van de kortste duurzame doorlooptijd dat elk individu in de besluitvormingsketen de economische implicaties van vertragingen begrijpt. Vroeg en vaak leveren is niet altijd voldoende. Volgens SAFe zijn het aaneenschakelen van taken voor maximaal voordeel, inzicht in economische afwegingen en opereren binnen magere budgetten allemaal verantwoordelijkheden die in de hele organisatie moeten worden gedeeld. Veel van de concepten en tools zijn ontleend aan de theorieën van Reinertsen over de flow van productontwikkeling.

SAFe moedigt mensen die het framework gebruiken aan om systeemdenken toe te passen op drie belangrijke gebieden: de oplossing zelf, de onderneming die het systeem bouwt en de waardestromen. Oplossingen kunnen betrekking hebben op producten, diensten of systemen die aan de klant worden geleverd, of ze nu intern of extern zijn van de onderneming.

Grote oplossingen hebben veel onderling verbonden onderdelen. Dit betekent dat teamleden een hoger perspectief moeten hebben van hoe hun onderdeel in het grotere geheel past. Bij het nadenken over de onderneming die het systeem bouwt, moeten mensen die SAFe volgen rekening houden met de mensen, het management en de processen van de organisatie. Dus als een organisatie de manier waarop mensen werken wil optimaliseren, moet ze mogelijk silo's elimineren, functieoverstijgend worden en nieuwe werkovereenkomsten sluiten met leveranciers en klanten. Ten slotte moet de onderneming duidelijk definiëren hoe waarde stroomt van concept naar contant geld in de waardestromen voor de ontwikkeling van oplossingen. Leidinggevenden en management moeten de waardestroom over functionele en organisatorische grenzen heen maximaliseren.

Het ontwerpen van systemen en software is altijd een onzekere bezigheid. Dit principe richt zich op onzekerheid door het concept van Set-Based Design te promoten, dat vereist dat meerdere vereisten en ontwerpopties gedurende een langere periode in de ontwikkelingscyclus aanwezig blijven. Set-Based Design maakt gebruik van empirische gegevens om de focus te beperken tot de uiteindelijke ontwerpoptie verderop in het proces.

Set-Based Design helpt bij de onderbouwing van besluitvorming in tijden van onzekerheid door de opties en beoogde resultaten te identificeren, net als een strategische weddenschap. Het concept van het integreren van 'leermijlpalen', dat verwijst naar een deadline voor een beslissing, is een belangrijke rol bij Set-Based Design. Hoe meer teams in de loop van de tijd leren, hoe meer keuzes ze kunnen elimineren. En hoe meer keuzes ze elimineren, hoe gemakkelijker het is om de beste weg vooruit te vinden en de best mogelijke uitkomst voor klanten te produceren.

Vergelijkbaar met principe 3 behandelt dit principe risico's en onzekerheid door middel van leermijlpalen. Het is niet genoeg dat elk samenstellend onderdeel van het systeem functioneel is. Het hele systeem moet worden overwogen om de haalbaarheid van de huidige ontwerpkeuzes te beoordelen. Integratiepunten moeten volgens een regelmatige cadans worden gepland om snellere leercycli te bereiken. Deze integratiepunten zijn een voorbeeld van de plan-do-check-adjust-cyclus van Walter A Shewhart, een framework voor continue kwaliteitsverbetering en een mechanisme voor het beheersen van de variabiliteit van ontwikkeling. Het werk van Shewhart en het werk dat hij inspireerde, is vaak terug te vinden binnen SAFe.

Bewijs van een daadwerkelijk werkend systeem biedt een betere basis voor besluitvorming dan een document met vereisten of een andere oppervlakkige evaluatie van succes. Het al vroeg betrekken van belanghebbenden bij die haalbaarheidsbeslissingen ondersteunt het opbouwen van vertrouwen en systeemdenken.

Door werk in uitvoering te beperken, kunnen belanghebbenden precies zien hoe het werk zich afspeelt.

De drie elementen van dit principe vertegenwoordigen de belangrijkste manieren om de doorvoer te maximaliseren en de waardelevering te versnellen - anders gezegd, het implementeren van 'flow'. Vrij naar Desmond Tutu: "Hoe eet je een olifant? Hapje voor hapje."

Wanneer je dit toepast op softwareontwikkeling, betekent dit dat je de hoeveelheid overlappend werk, de complexiteit van elk werkitem en de totale hoeveelheid werk die op een bepaald moment wordt aangepakt, beperkt. Kleine batchgroottes zorgen voor constante validatie dat het werk in de goede richting wordt geleid. En het beheren van wachtrijen ...

Dit principe beoogt begeleiding te bieden bij het optimaliseren hiervan voor de beste resultaten.

Agile teams passen op een natuurlijke manier cadans toe via sprints of iteraties. Het creëren van een cadans voor alle mogelijke zaken vermindert complexiteit, pakt onzekerheid aan, bouwt spiergeheugen op, handhaaft kwaliteit en stimuleert samenwerking. Door deze cadans te synchroniseren, kunnen de mensen en de activiteiten als schakels in het rad bewegen, waar aangeleerde informatie onderbouwing is voor beslissingen en incrementele planning.

Dit principe is geïnspireerd door de invloedrijke managementconsultant Peter Drucker en auteur Daniel Pink, en is een van onze favorieten! Het gaat erom het potentieel van teams te benutten en leiderschap te helpen het perspectief te kiezen van coaching, naast het bedienen van hun teams via een mindset op basis van command-and-control.

Organisaties die klaar zijn om SAFe te implementeren, hebben meestal sponsoring op uitvoerend niveau, een sterk doel voor verandering en een basis in Scrum.

Scaled Agile, Inc. biedt een roadmap voor de implementatie van SAFe, met gedetailleerde stappen om aan de slag te gaan en de organisatie voor te bereiden voor wijdverbreide acceptatie binnen verschillende portfolio's. Dit zijn de 12 stappen voor het implementeren van SAFe:

1. Het kantelpunt bereiken
2. Lean-agile change-agents trainen
3. Executives, managers en leidinggevenden trainen
4. Een lean-agile Center of Excellence inrichten
5. Waardestromen en ART's (Agile Release Trains) identificeren
6. Het implementatieplan ontwikkelen
7. Voorbereiden op de ART-lancering
8. Teams trainen en de ART lanceren
9. De ART-uitvoering coachen
10. Meer ART's en waardestromen lanceren
11. Uitbreiden naar de portfolio
12. Onderhouden en verbeteren

Hoewel Scaled Agile Framework® (SAFe®) op grote schaal wordt toegepast in ondernemingen met grote softwareontwikkelingsteams, hebben andere geschaalde agile frameworks in de loop van de tijd aan populariteit gewonnen. Alle frameworks voor het schalen van agile delen vijf hoofdcomponenten: inspiratie uit de 12 principes van het Agile-manifest, cadans, synchronisatie, scrum en werkwijzen voor kwaliteitsontwikkeling. Inzicht in de oorsprong van andere frameworks, belangrijke verschillen en de voorwaarden voor hun succesvolle toepassing, kunnen organisaties helpen bij het kiezen van het framework dat het beste bij hun behoeften past.

Wil je meer achtergrondinformatie over enkele van de belangrijkste frameworks voor het schalen van agile? Bekijk de overzichtspagina Agile op schaal in de Agile Coach.

In Scrum@Scale (S@S) maakt iedereen deel uit van een uitwisselbaar scrumteam. Afhankelijk van hun doelen komen netwerken van scrumteams bij elkaar om een ecosysteem te vormen. Het doel van S@S is om een netwerk van scrumteams te maken door middel van een 'schaalvrije architectuur', wat betekent dat basisrollen van scrum en events lineair worden geschaald zonder de introductie van een nieuwe procesdynamiek. Eén Scrum of Scrums (SoS) is bijvoorbeeld misschien niet genoeg voor een zeer complex product met 25 scrumteams, en dus is misschien een Scrum of Scrum of Scrums (SoSoS) met een Scrum of Scrum of Scrums Master (SoSM) nodig.

Hoewel S@S over het algemeen minder normatief is, biedt het wel één verkennende vraag om organisaties te helpen bepalen of ze klaar zijn om te schalen: als je meer mensen aan het systeem toevoegt, nemen de prestaties dan exponentieel toe of is dit schadelijk voor de productiviteit?

Net als bij SAFe is er voor S@S online referentiemateriaal beschikbaar, zoals een uitgebreide Scrum@Scale-handleiding die steeds populairder wordt.

S@S is het meest succesvol als aan deze voorwaarden wordt voldaan:

• De technologiestack is objectgeoriënteerd (d.w.z. verticale userstories kunnen daadwerkelijk binnen twee weken worden geleverd)
• De functieteams van een organisatie hebben T-vormige vaardigheden, productgerichte waarden en minimale bureaucratie
• Een agile- of ALM-tool (Agile Lifecycle Management) is niet vereist totdat werkwijzen een tweede natuur zijn
• Het executive team is bereid om scrum te gebruiken en belemmeringen voor de organisatie weg te nemen

LeSS (Large-Scale Scrum) hanteert een minimalistische benadering van rollen, structuur en artefacten. Waar SAFe vier configuraties biedt voor teams van grotere omvang en met steeds complexere oplossingen, biedt LeSS twee configuraties: LeSS voor twee tot acht teams en LeSS Huge voor meer dan acht teams. LeSS verschilt ook in het standpunt dat producteigenaren volledige inhoudelijke autoriteit en strategische invloed moeten hebben, terwijl SAFe een democratischer aanpak voorstaat. En hoewel in SAFe veel factoren de strategie bepalen, legt LeSS de nadruk op een klantgerichte aanpak gericht op betalende klanten.

Net als bij S@S, schaalt LeSS van scrum-events, artefacten en rollen. En zowel SAFe als LeSS benadrukken systeemdenken, lean thinking en soortgelijke leidende principes. LeSS legt echter een zware focus op afvalvermindering in de hele organisatie, met als doel continue verbetering.

LeSS is het meest succesvol als aan deze voorwaarden wordt voldaan:

• Scrumteams hebben scrum onder de knie
• De leidinggevenden zijn bereid om continu te herstructureren en te experimenteren voor het grotere belang
• Er is afstemming over de definitie van het product
• Er is afstemming over de definitie van voltooid
• Externe coaches werken samen met organisatorische, team- en technische groepen
• Er zijn functieteams en componentteams opgezet met T-vormige vaardigheden
• De organisatie is bereid om volledig af te stappen van het paradigma van projectmanagement

Een belangrijk beginsel van SAFe is dat het zich blijft ontwikkelen door de hulp van de community met beoefenaars van over de hele wereld. Onlangs lanceerde Scaled Agile, Inc. nog versie 5.0 van SAFe. Belangrijke wijzigingen zijn de toevoeging van een tiende principe, 'Organiseer rond waarde' en het wijzigen van stap 12 van 'Onderhouden en verbeteren' in 'Versnellen'. Maar er komt veel meer bij kijken. Wil je meer weten? Ontdek wat er nieuw en gewijzigd is in SAFe 5.0 in onze blog.

Frameworks zoals SAFe en de hierboven beschreven frameworks bieden een gerichte mogelijkheid voor bedrijven om effectief te schalen binnen hun organisaties en de gewenste bedrijfsresultaten te behalen. Maar net zo belangrijk zijn de tools die je kiest om bestaande werkwijzen te verbeteren en de voordelen van die werkwijzen optimaal te benutten. Maak daarom kennis met Jira Align, een agile planningsplatform voor bedrijven van Atlassian dat is gebouwd voor SAFe. Met Jira Align kun je de zichtbaarheid, strategische uitlijning en het aanpassingsvermogen van je onderneming verbeteren om zo je digitale transformatie te versnellen.